Një shkëmb i lashtë në një zonë të largët të Kebekut verior, në brigjet lindore të Gjirit Hudson të Kanadasë, po sfidon gjithçka që dihej deri tani për moshën e Tokës.

Sipas një studimi të ri, Nuvvuagittuq Greenstone Belt mund të përmbajë fragmentet më të vjetra të njohura të sipërfaqes së Tokës, me një moshë prej 4.16 miliardë vjetësh. Nëse kjo konfirmohet, do të jetë guri i vetëm i identifikuar nga eoni më i hershëm i historisë së Tokës, i njohur si Hadean, që filloi 4.6 miliardë vjet më parë.

“Shkëmbinjtë janë si libra për gjeologët dhe aktualisht na mungon libri për epokën Hadean. Nuvvuagittuq është të paktën një faqe e këtij libri,” tha Jonathan O’Neil, gjeolog dhe autor i studimit të publikuar në revistën Science.

Një debat shumëvjeçar

Ky formacion shkëmbor ka qenë subjekt debatesh për më shumë se 20 vjet. Disa studime të mëparshme e datonin atë në mbi 3.75 miliardë vjet, por kjo nuk do ta bënte atë gurin më të vjetër në Tokë.

Gjatë dekadave, Acasta Gneiss Complex në Kanada është konsideruar si formacioni më i vjetër i Tokës, me moshë të konfirmuar prej 4.03 miliardë vjetësh. Ndërsa meteoritët e gjetur në Tokë janë edhe më të vjetër, por nuk janë të origjinës tokësore.

Në vitin 2008, O'Neil argumentoi se shkëmbinjtë e Nuvvuagittuq mund të ishin 4.3 miliardë vjet të vjetër, por shumë gjeologë e kundërshtuan këtë për shkak të metodave të përdorura. Me këtë studim të ri, O'Neil thotë se ka gjetur prova më të forta për të bindur skeptikët.

Si datohen shkëmbinjtë?

Datimi i shkëmbinjve bëhet përmes teknikave radiometrike që matin shkatërrimin e elementeve radioaktive. Normalisht, për datimin e shkëmbinjve të vjetër përdoren kristalet e zirkonit, por në Nuvvuagittuq këto kristale mungojnë.

Për këtë arsye, studiuesit përdorën një metodë tjetër me bazë elementin samarium, i cili shpërbëhet në neodim. O’Neil theksoi se kanë përdorur dy izotope të ndryshme që dhanë të njëjtin rezultat: 4.16 miliardë vjet.

Çfarë do të thotë ky zbulim?

Sipas O’Neil, ky zbulim tregon se një pjesë e vogël e sipërfaqes së Tokës nga epoka Hadean është ruajtur deri më sot. Shkencëtarët besojnë se shkëmbinjtë përreth mund të mbajnë gjithashtu gjurmë të hershme të jetës, përfshirë mikrofosile dhe struktura bakteriale.

Dominic Papineau, studiues i lartë në Akademinë e Shkencave të Kinës, tha se këta shkëmbinj mund të tregojnë se jeta në Tokë mund të jetë shfaqur shumë më herët nga sa besohej, duke rritur mundësinë që jeta të jetë e përhapur edhe në pjesë të tjera të universit.

Debati vazhdon

Megjithëse studimi i ri ka bindur disa kritikë të mëparshëm, jo të gjithë janë plotësisht të sigurt.

Bernard Bourdon, gjeokimist nga Franca, tha se është “më i bindur” nga ky studim i fundit dhe se rezultatet janë më të besueshme se ato të mëparshme, por ende ka “dyshime të vogla”.

Hugo Olierook, studiues në Universitetin Curtin të Australisë, theksoi se datimi i gjithë shkëmbit mund të jetë i rrezikshëm, pasi mjafton që një mineral i vetëm të jetë ndryshuar me kalimin e kohës dhe mund të çojë në datime të pasakta.

Sipas Jesse Reimink nga Universiteti Penn State, edhe nëse mosha e vërtetë e këtyre shkëmbinjve është “vetëm” 3.8 miliardë vjet, fakti që ata janë ruajtur deri më sot është një mrekulli shkencore.

“Thjesht të arrish të marrësh informacione nga shkëmbinj kaq të vjetër është e jashtëzakonshme,” tha Reimink.