Në vitin 2020, një zbuluar e jashtëzakonshme erdhi nga mbetjet e një personi të vrarë gjatë shpërthimit të malit Vezuv në vitin 79 pas Krishtit. Studiuesit zbuluan një substancë të zezë dhe të qelqtë brenda kafkës së viktimës, një formë xhami që mendohej të ishte formuar nga indet e trurit të fosilizuar.

Ky zbulim, që u bë në qytetin e lashtë të Herculaneum, i cili u shkatërrua nga shpërthimi, ka nxitur një analizë të thelluar të ngjarjeve që çuan në krijimin e kësaj forme unike xhami. Sipas studiuesve, indet e trurit të viktimës duhej të kenë arritur temperatura mbi 510 gradë Celsius (950 gradë Fahrenheit) para se të ftoheshin me shpejtësi dhe të kalonin në një proces të quajtur vitrifikimi, i cili përfshin shndërrimin e lëngjeve në xham.

Një ekip i udhëhequr nga Guido Giordano, vullkanolog në Universitetin Roma Tre, e konfirmoi këtë teori pas eksperimenteve që ngrohën fragmente të qelqit të gjetur brenda kafkës dhe shtyllës kurrizore. Studiuesit sugjerojnë se një re jashtëzakonisht e nxehtë hiri, që u shpërnda shpejt nga shpërthimi vullkanik, mund të ketë krijuar kushtet e nevojshme për formimin e xhamit organik.

Kjo teori ka shkaktuar disa polemika në komunitetin shkencor, pasi disa ekspertë, si Alexandra Morton-Hayward, antropologe mjekoligjore në Universitetin e Oksfordit, janë skeptikë për mundësinë e vitrifikimit të indit të trurit nën këto kushte. Ajo sugjeron se kriopreservimi, një proces që ftoh organet në temperatura shumë të ulëta, mund të ishte një mundësi më e besueshme për ruajtjen e indit të trurit.

Megjithatë, ky zbulim hedh një dritë të re mbi fenomenin e shpejtë të shpërbërjes nga shpërthimi i Vezuviusit dhe ndihmon në kuptimin më të thellë të pasojave të këtij katastrofe natyrore mbi banorët e Herculaneum dhe Pompeit.